Keynote speakers
Jan Driessen
Professor of Greek Archaeology, Université Catholique de Louvain, Belgium, Former Director of the Belgian School at Athens
“Revolution”. Anthropogenic destructions in Aegean archaeology
[in Greek with simultaneous interpretation in English]
Οι καταστροφές είναι διαχρονικές, εξ ου και δεν υπάρχει τίποτα που να αγαπούν οι αρχαιολόγοι περισσότερο από τα στρώματα καταστροφής, καθώς αυτά συνήθως συνοψίζουν άριστα χρονολογικές ακολουθίες και κεραμικές τυπολογίες. Ωστόσο, συχνά είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς μεταξύ των στρωματογραφικών οριζόντων που αντιστοιχούν σε φυσικές καταστροφές και αυτών που προκλήθηκαν από ανθρωπογενείς καταστροφές, παρόλο που η λεπτομερής εξέταση των αρχαιολογικών δεδομένων κανονικά επιτρέπει τον εντοπισμό των διαφορετικών επεισοδίων που εμπλέκονται και συνεπιδρούν σε μια καταστροφή. Στην αρχαιολογία του Αιγαίου εν γένει, και ειδικότερα στην κρητική αρχαιολογία, οι σεισμοί ‒ακόμα και τα τσουνάμι‒ αποτελούν τους συνήθεις υπόπτους για την ερμηνεία εκτεταμένων στρωμάτων καταστροφής, ενώ μικρότερη έμφαση δίνεται στις ανθρωπογενείς καταστροφές μετά από συρράξεις (M.S. Hood, B. Molloy, A. Peatfield, H. Whittaker, M. Wiener). Τα ίχνη καταστροφών από πυρκαγιές, οι ενδείξεις λεηλασίας και η παρουσία ανθρώπινων λείψανων σε τέτοιου χαρακτήρα στρώματα («Ε.Τ.»), αν εξεταστούν μεμονωμένα δεν αξιολογούνται ως αποδείξεις για να τεκμηριώσουν φαινόμενα ανθρωπογενών επελάσεων. Ωστόσο, η συνδυαστική παρουσία τους και ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα τα ίχνη μιας λεηλασίας που προηγείται της καταστροφής ‒και δεν έπεται, όπως αντικατοπτρίζεται σε ευδιάκριτες διαταράξεις των αρχαιολογικών στρωμάτων– θα ήταν δυνατό να ερμηνευθούν ως πρακτικές που θα συνόδευαν μια ανθρωπογενή καταστροφή. Εφόσον τέτοιες επιδρομές συχνά συνεπάγονται προσεκτικό σχεδιασμό, προετοιμασία και εκτέλεση, η ενδελεχής μελέτη του αποτελέσματός τους, του στρώματος καταστροφής, μπορεί να συμβάλει στην κατανόηση των μεθόδων και των κινήτρων πίσω από τη βίαιη ισοπέδωση θέσεων και τις διαδικασίες που εμπλέκονται: πώς, ποιος και γιατί; Σε αυτό το άρθρο, θα παρουσιαστεί μια σύντομη ανασκόπηση των διαθέσιμων δεδομένων από την Κρήτη της Εποχής του Χαλκού με ιδιαίτερη έμφαση στις περιόδους που θεωρούνται καταλυτικές για τις ιστορικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα στο νησί: Την Πρωτομινωική ΙΙΒ, την Μεσομινωική ΙΙΒ, την Υστερομινωική ΙΒ και την καταστροφή του ανακτόρου της Κνωσού.